ΠΡΟΣΟΧΗ

Οι ιατρικές και άλλες πληροφορίες που αναγράφονται στις σελίδες του παρόντος δικτυακού τόπου ,αποσκοπούν στην επιφανειακή ενημέρωση του αναγνώστη και σε καμιά περίπτωση δεν προσφέρονται για θεραπευτική, διαγνωστική ή άλλου τύπου επίλυση τυχόν προβλήματος υγείας που πιθανόν τον απασχολεί , και για το οποίο οφείλει να συμβουλευτεί τον θεράποντα ιατρό του

ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

1.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

1.1.1 Πεδίο Εφαρμογής

Οι παρόντες Κανονισμοί εφαρμόζονται σε όλες τις πρακτικές που συνεπάγονται κινδύνους από ιοντίζουσες ακτινοβολίες που εκπέμπονται από φυσικές ή τεχνητές πηγές ή και από φυσικά ισότοπα στην περίπτωση που αυτά έχουν υποστεί επεξεργασία λόγω της ιδιότητάς τους ως σχάσιμων ή αναπαραγωγικών υλικών. Οι πρακτικές αυτές αφορούν στην παραγωγή, στην κατοχή και χρήση, στην αποθήκευση, στην εισαγωγή και εξαγωγή, στην επεξεργασία, στο χειρισμό, στην εμπορία, στη χρησιμοποίηση, στη μεταφορά και στην απόρριψη ραδιενεργών ουσιών, φυσικών και τεχνητών, συμπεριλαμβανομένων των σχάσιμων υλικών, στην κατοχή και χρήση μηχανημάτων παραγωγής ιοντιζουσών ακτινοβολιών και στη χρήση ηλεκτρικών συσκευών που εκπέμπουν ιοντίζουσες ακτινοβολίες και περιέχουν μέρη που λειτουργούν σε διαφορά δυναμικού μεγαλύτερη των 5 kV, καθώς και σε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα που εγκυμονεί κίνδυνο προερχόμενο από ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Επίσης αφορούν στις δραστηριότητες που δεν εμπίπτουν στις ανωτέρω, περιλαμβάνουν όμως την παρουσία φυσικών πηγών ακτινοβολιών που συνεπάγονται σημαντική αύξηση της έκθεσης των εργαζομένων ή μελών του πληθυσμού, η οποία δεν είναι δυνατόν να αγνοηθεί από πλευράς ακτινοπροστασίας. Επίσης εφαρμόζονται σε κάθε επέμβαση σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης από ακτινοβολίες ή μακροχρόνιας έκθεσης οφειλόμενης σε ατυχήματα ή σε παρελθούσα ή υπάρχουσα πρακτική ή άλλη εργασιακή δραστηριότητα, ή σε μακροχρόνια έκθεση οφειλόμενη σε φυσικές πηγές ακτινοβολίας.

1.1.2 Υποχρέωση για Άδεια

Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο προκειμένου να προβεί σε οποιαδήποτε πρακτική, ή επέμβαση που εμπίπτει στην προηγούμενη παράγραφο, πρέπει να έχει την ειδική άδεια που προβλέπεται κατά περίπτωση από τους παρόντες Κανονισμούς και την κείμενη νομοθεσία.

1.1.3 Αρμόδια Αρχή

Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) είναι η αρμόδια Αρχή για θέματα ακτινοπροστασίας από τους κινδύνους που προκύπτουν από τις ιοντίζουσες και μη-ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της μεριμνά για την εφαρμογή των παρόντων Κανονισμών και εισηγείται πρόσθετα μέτρα, οποτεδήποτε κρίνει σκόπιμο, προκειμένου να υλοποιείται ο αντικειμενικός σκοπός των Κανονισμών και να εξασφαλίζεται ο περιορισμός των ατομικών και συλλογικών δόσεων, που προκύπτουν ή μπορεί να προκύψουν από εκθέσεις που είναι δυνατόν να ελεγχθούν, εφαρμόζοντας τις εξής γενικές αρχές:

α. Αρχή Αιτιολόγησης : Τα διάφορα είδη πρακτικών με ιοντίζουσες ακτινοβολίες , προτού εγκριθούν για πρώτη φορά, πρέπει να κριθούν αιτιολογημένα βάσει των κοινωνικο-οικονομικών ή άλλων πλεονεκτημάτων που παρέχουν σε σχέση με την βλάβη στην υγεία την οποία μπορεί να προκαλέσουν. Η αιτιολόγηση μπορεί να έχει γενικό και όχι ειδικό κατά περίπτωση χαρακτήρα.

Η Αρχή της Αιτιολόγησης εφαρμόζεται ως ακολούθως:

i) Όλες οι νέες πρακτικές που συνεπάγονται έκθεση πλην των ιατρικών πρέπει να έχουν την έγκριση της ΕΕΑΕ πριν εφαρμοστούν.

ii) Οι εφαρμοζόμενες ή υπάρχουσες πρακτικές, πλην των ιατρικών, που συνεπάγονται έκθεση μπορεί να αναθεωρούνται από την ΕΕΑΕ όταν ανακύψουν νέες και σημαντικές ενδείξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους ή τις συνέπειές τους.

iii) Θέματα που αφορούν την εφαρμογή της αρχής της αιτιολόγησης στις Ιατρικές Εκθέσεις αναφέρονται στην παράγραφο 1.1.4.3. του παρόντος.

iv) Οι μη αιτιολογημένες εκθέσεις απαγορεύονται.

β. Αρχή Βελτιστοποίησης : Κάθε έκθεση που οφείλεται σε μία αιτιολογημένη πρακτική ή μία πηγή, πρέπει να προγραμματίζεται ώστε το μέγεθος των συνεπαγομένων δόσεων, ο αριθμός των εκτιθεμένων ατόμων και η πιθανότητα να προκύψουν μη αναμενόμενες εκθέσεις, να διατηρηθούν τόσο χαμηλά όσο είναι λογικά εφικτό λαμβάνοντας υπ’όψη τις δυνατότητες της υπάρχουσας τεχνολογίας, τα πορίσματα της ανάλυσης κόστους-οφέλους και γενικά κάθε σχετικό κοινωνικό και οικονομικό παράγοντα. Η διαδικασία αυτή απαιτεί περιορισμό στις ατομικές εκθέσεις (εφαρμογή περιοριστικών επιπέδων δόσεων) καθώς και περιορισμό του ατομικού κινδύνου από δυνητικές εκθέσεις κατά τρόπον ώστε να περιορίζονται οι πιθανές ανισότητες που προκύπτουν από ενδογενείς, οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους.

Για όλες τις εγκεκριμένες πρακτικές η αρχή της βελτιστοποίησης εφαρμόζεται ως ακολούθως:

Για όλες τις εγκεκριμένες πρακτικές καθορίζονται από την ΕΕΑΕ γενικά περιοριστικά επίπεδα δόσεων που αφορούν στην προστασία του πληθυσμού και των εργαζομένων.

Για κάθε πηγή, στα πλαίσια μιας πρακτικής καθορίζονται από τον υπεύθυνο ακτινοπροστασίας κατά τη φάση του σχεδιασμού της ακτινοπροστασίας ειδικά περιοριστικά επίπεδα δόσεων τα οποία εγκρίνονται από την ΕΕΑΕ.

Ο καθορισμός και η εφαρμογή στην πράξη των περιοριστικών επιπέδων δόσεων για κάθε πηγή, η οποία μπορεί να προκαλέσει την απελευθέρωση ραδιενεργών ουσιών στο περιβάλλον, πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα αθροιστικά αποτελέσματα από την ετήσια αυτή απελευθέρωση περιορίζονται σε βαθμό ώστε η ενεργός ετήσια δόση για κάθε άτομο του πληθυσμού, στο παρόν και στο μέλλον, να μην υπερβαίνει τα αντίστοιχα όρια δόσεων λαμβάνοντας υπ’όψη το αθροιστικό αποτέλεσμα των εκθέσεων που θα προκύψουν από το σύνολο των αντίστοιχων απελευθερώσεων και το σύνολο των εγκεκριμένων πρακτικών. Το περιοριστικό επίπεδο για την ενεργό δόση στα άτομα του πληθυσμού από το σύνολο των απελευθερώσεων των ραδιενεργών ουσιών στο περιβάλλον καθορίζεται στα 10 μSv ανά έτος.

Σε περίπτωση που διαπιστώνεται συστηματική υπέρβαση των περιοριστικών επιπέδων δόσεων, ενημερώνεται αμέσως η Ε.Ε.Α.Ε. από τον υπεύθυνο του εργαστηρίου και απαιτείται ο επανέλεγχος ή και η αναθεώρηση των μέτρων βελτιστοποίησης της ακτινοπροστασίας. Η εφαρμογή των αναθεωρημένων μέτρων εγκρίνεται από την Ε.Ε.Α.Ε.

γ) Αρχή Ορίων Δόσεων: Δεν επιτρέπεται υπέρβαση των ορίων δόσεων , παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις και αφού ληφθεί υπόψη η Αρχή της Αιτιολόγησης, και ειδικότερα όπως προβλέπεται στις παραγράφους 1.2.3 και 1.2.4 του παρόντος. Η αρχή αυτή δεν ισχύει για τις ιατρικές εκθέσεις όπως αυτές καθορίζονται στην παράγραφο 1.1.4.

1.1.4 Ιατρικές Εκθέσεις

1.1.4.1 Ιατρικές Εκθέσεις νοούνται οι ακόλουθες εκθέσεις:

α) έκθεση ασθενών που υποβάλλονται σε ιατρική διάγνωση ή θεραπευτική αγωγή,

β) έκθεση ατόμων στα πλαίσια ιατρικής παρακολούθησης στην οποία υποβάλλονται κατά την εργασία τους,

γ) έκθεση ατόμων στα πλαίσια προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής εξέτασης ομάδων του υγιούς πληθυσμού,

δ) έκθεση υγιών ατόμων ή ασθενών που συμμετέχουν εθελοντικά σε προγράμματα ιατρικής ή βιοϊατρικής , διαγνωστικής ή θεραπευτικής έρευνας,

ε) έκθεση ατόμων στα πλαίσια ιατρο-νομικών διαδικασιών,

στ) έκθεση ατόμων που συνειδητά και εκούσια βοηθούν, εκτός του πλαισίου των επαγγελματικών υποχρεώσεών τους, στην υποστήριξη και ανακούφιση ατόμων που υποβάλλονται σε έκθεση για ιατρικούς σκοπούς.

1.1.4.2 Με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας αμέσως μετά τη δημοσίευση του παρόντος συγκροτείται Ειδική Επταμελής Επιτροπή μετά των αναπληρωματικών μελών της. Η Επιτροπή αυτή έχει έδρα την Αθήνα και έχει την ακόλουθη σύνθεση:

1) Καθηγητής Ακτινολογίας ή Πυρηνικής Ιατρικής ή Ακτινοθεραπείας (Πρόεδρος)

2) Ιατρός Ακτινολόγος εκπρόσωπος ακτινολογικής εταιρείας. (Μέλος)

3) Πυρηνικός Ιατρός εκπρόσωπος της εταιρείας Πυρηνικής Ιατρικής και Βιολογίας. (Μέλος)

4) Ιατρός Ακτινοθεραπευτής εκπρόσωπος της εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας. (Μέλος)

5) Ακτινοφυσικός Ιατρικής εκπρόσωπος της Ένωσης Φυσικών Ιατρικής Ελλάδας. (Μέλος)

6) Εκπρόσωπος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. (Μέλος)

7) Εκπρόσωπος του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας. (Μέλος)

Η θητεία των μελών της Επιτροπής είναι τριετής με δυνατότητα ανανέωσης. Η επιτροπή συγκαλείται από τον Πρόεδρο και απαιτείται απαρτία για τη λήψη αποφάσεων. Ο Πρόεδρος έχει το δικαίωμα να προσκαλέσει στις συνεδριάσεις και αρμοδίους κρατικούς λειτουργούς ή αρμόδιους εμπειρογνώμονες.

1.1.4.3 Αρχή της αιτιολόγησης στις Ιατρικές Εκθέσεις

Από τις εκθέσεις για ιατρικούς λόγους οι οποίες αναφέρονται στην παράγραφο 1.1.4.1. πρέπει να προκύπτει επαρκής ωφέλεια. Για το σκοπό αυτό σταθμίζεται το σύνολο των δυνητικών, διαγνωστικών ή θεραπευτικών ωφελημάτων για το άτομο και για την κοινωνία, ως προς την ατομική βλάβη που ενδέχεται να προκαλέσει η έκθεση, λαμβανομένων υπόψη της αποτελεσματικότητας, των ωφελημάτων και των κινδύνων των διαθέσιμων εναλλακτικών τεχνικών που έχουν μεν τον ίδιο στόχο, εκθέτουν όμως λιγότερο ή δεν εκθέτουν σε ιοντίζουσα ακτινοβολία. Η αρχή της αιτιολόγησης εφαρμόζεται ως ακολούθως:

α) - Όλες οι νέες ιατρικές πρακτικές που συνεπάγονται έκθεση πρέπει να έχουν την έγκριση της Ειδικής Επταμελούς Επιτροπής πριν εφαρμοστούν.

- Οι εφαρμοζόμενες υπάρχουσες ιατρικές πρακτικές που συνεπάγονται έκθεση μπορεί να αναθεωρούνται από την Ειδική Επταμελή Επιτροπή όταν προκύπτουν νέες και σημαντικές ενδείξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα τους ή τις επιπτώσεις που συνεπάγονται .

β) - Ο παραπέμπων ιατρός έχει την ευθύνη για την συλλογή όλων των απαραίτητων διαγνωστικών πληροφοριών ιδιαίτερα εκείνων που προέρχονται από προηγηθείσες εκθέσεις έτσι ώστε η έκθεση να είναι κλινικά αιτιολογημένη και να αποφεύγονται άσκοπες επανεκθέσεις του ασθενούς. Επίσης ο παραπέμπων ιατρός έχει την ευθύνη διαβίβασης των ανωτέρω πληροφοριών στον θεράποντα ιατρό.

- Ο θεράπων ιατρός συνεκτιμά τις διαβιβασθείσες από τον παραπέμποντα ιατρό πληροφορίες λαμβάνοντας υπόψη τους συγκεκριμένους σκοπούς της έκθεσης και τα διακριτικά γνωρίσματα του ατόμου που εκτίθεται και έχει την τελική ευθύνη για την αιτιολόγηση της έκθεσης καθώς και για τη βελτιστοποίηση της ακτινοπροστασίας του ασθενούς κατά τη διαδικασία της έκθεσης.

- Ο θεράπων ιατρός έχει την ευθύνη για τη χορήγηση γραπτών οδηγιών στον ασθενή μετά την έκθεση και όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, σύμφωνα με τα εγκεκριμένα πρωτόκολλα εργασίας, με σκοπό την ακτινοπροστασία των ατόμων του οικογενειακού, φιλικού και εργασιακού περιβάλλοντος του ασθενούς καθώς και αυτών του γενικού πληθυσμού.

- Ο θεράπων ιατρός μπορεί να αναθέτει ορισμένες πρακτικές πτυχές της έκθεσης σε άλλα άτομα, με την προϋπόθεση ότι διαθέτουν την υπό του νόμου προβλεπόμενη για το σκοπό αυτό επαγγελματική εκπαίδευση και εξειδίκευση.

γ) Η χρησιμοποίηση ανοικτών ή κλειστών πηγών σε ανθρώπους που μετέχουν εθελοντικά σε βιοιατρική και ιατρική έρευνα καθώς επίσης και η κλινική δοκιμή ραδιοφαρμάκων σε ανθρώπους απαιτεί ειδική έγκριση για κάθε μεμονωμένο ερευνητικό πρόγραμμα. Η έγκριση χορηγείται από την Ειδική Επταμελή Επιτροπή του Υπουργείου Υγείας (1.1.4.2.) σύμφωνα με τις υποδείξεις της Διακήρυξης του Ελσίνκι και τις οδηγίες του Συμβουλίου Διεθνών Οργανισμών Ιατρικών Επιστημών (CIOMS) και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO) και μετά από σύμφωνη γνώμη της ΕΕΑΕ σε ό,τι αφορά στα θέματα ακτινοπροστασίας. Η αίτηση για την χορήγηση από το Υπουργείο Υγείας της σχετικής έγκρισης θα συνοδεύεται με τα ακόλουθα δικαιολογητικά:

1. Επιστημονική και δεοντολογική αξιολόγηση του πειραματικού πρωτοκόλλου.

2. Λεπτομέρειες σχετικά με τον προβλεπόμενο έλεγχο ποιότητας.

3. Λεπτομέρειες σχετικά με την ενημέρωση των ατόμων που θα συμμετάσχουν στο πείραμα για τον διατρεχόμενο από την έκθεση κίνδυνο.

4. Λεπτομέρειες σχετικά με τις δηλώσεις συναίνεσης, τον αριθμό, ηλικία και φύλλο των ατόμων που θα συμμετάσχουν στο πείραμα.

5. Εκτίμηση της έκθεσης σε ακτινοβολία.

Για κάθε υγιές άτομο που συμμετέχει στο πείραμα εφαρμόζονται τα περιοριστικά επίπεδα δόσεων που αντιστοιχούν σε 1mSv ανά έτος. Η τιμή αυξάνεται στα 5 mSv με την προϋπόθεση ότι κατά τα πέντε προηγούμενα χρόνια συμπεριλαμβανομένου και του τρέχοντος έτους η συνολική δόση δεν υπερβαίνει τα 5mSv. Tα αποτελέσματα της έρευνας τα οποία είναι σχετικά με την ραδιολογική προστασία θα κοινοποιούνται στην ΕΕΑΕ.

δ) Στην περίπτωση ασθενών οι οποίοι δέχονται εθελοντικά να υποβληθούν σε πειραματική διαγνωστική ή θεραπευτική πράξη και οι οποίοι αναμένεται να έχουν διαγνωστικό ή θεραπευτικό όφελος από την πράξη αυτή, ο ιατρός ή/και ο παραπέμπων πρέπει να προγραμματίζει τα επίπεδα-στόχους των δόσεων σε ατομική βάση.

ε) Όλες οι πρακτικές που εφαρμόζονται για ιατρικούς και ιατρο-νομικούς σκοπούς πρέπει να αιτιολογούνται.

στ) Απαγορεύονται οι μη αιτιολογημένες ιατρικές και ιατρονομικές εκθέσεις.

1.1.4.4. Αρχή της Βελτιστοποίησης στις Ιατρικές Εκθέσεις

α) Όλες οι δόσεις από εκθέσεις που γίνονται για ιατρικούς σκοπούς, εκτός από τις ακτινοθεραπευτικές διαδικασίες πρέπει να διατηρούνται στα κατώτερα ευλόγως εφικτά επίπεδα που συμβιβάζονται με τη λήψη των απαιτούμενων διαγνωστικών πληροφοριών, λαμβανομένων υπόψη των οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων. Οι εκθέσεις που αφορούν στην ακτινοθεραπεία πρέπει να σχεδιάζονται σε ατομικό επίπεδο, ώστε οι δόσεις στους υπόλοιπους όγκους και ιστούς να διατηρούνται στα κατώτερα ευλόγως εφικτά επίπεδα που συμβιβάζονται με τον ακτινοθεραπευτικό σκοπό της έκθεσης.

β) Τα διαγνωστικά επίπεδα αναφοράς για τις ιατρικές εξετάσεις καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας μετά από εισήγηση της ΕΕΑΕ σε συνεργασία με τις αντίστοιχες επιστημονικές εταιρείες και μετά από σύμφωνη γνώμη της ΕΕΑΕ.

γ) Οι δόσεις των ατόμων που συμμετέχουν σε κάθε πρόγραμμα βιοϊατρικής και ιατρικής έρευνας πρέπει να διατηρούνται στο κατώτερο ευλόγως εφικτό επίπεδο.

δ) Οι δόσεις από ιατρο-νομικές εκθέσεις πρέπει να διατηρούνται στο κατώτερο ευλόγως εφικτό επίπεδο.

Ειδικότερα

Ιατρο-νομικές εξετάσεις με ακτινοβολίες που αφορούν στην πρόσληψη σε υπηρεσίες, στην εγγραφή στα ΑΕΙ και στην κατάταξη στις ένοπλες δυνάμεις πρέπει να περιορίζονται σε ακτινογραφία θώρακα εκτός εάν υπάρχει ιατρική ένδειξη για το αντίθετο.

Πρέπει να αποφεύγεται η επανάληψη ιδίου τύπου ιατρο-νομικών εξετάσεων με ακτινοβολίες για τη χρονική περίοδο ενός έτους. Για τη χρονική αυτή περίοδο πρέπει να ισχύουν τα αποτελέσματα της πρώτης ιατρο-νομικής εξέτασης εκτός εάν υπάρχει ιατρική ένδειξη για το αντίθετο.

Κατά την εκτέλεση των ιατρο-νομικών εξετάσεων με ακτινοβολίες πρέπει να γίνεται χρήση σύγχρονου ακτινολογικού εξοπλισμού.

ε) Η διαδικασία βελτιστοποίησης πρέπει να περιλαμβάνει την επιλογή του εξοπλισμού, την διασφάλιση της ποιότητας των χρησιμοποιουμένων μεθόδων συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου ποιότητας των μηχανημάτων και της εκτίμησης και αξιολόγησης των δόσεων του ασθενούς ή της χορηγούμενης ραδιενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη τους οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες.

στ) Στα άτομα που συνειδητά και εκούσια βοηθούν, εκτός του πλαισίου των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων, στην υποστήριξη και ανακούφιση ατόμων που υποβάλλονται σε ιατρική διάγνωση ή αγωγή, χορηγούνται κατάλληλες σχετικές οδηγίες που καταρτίζονται από τον υπεύθυνο ακτινοπροστασίας. Τα περιοριστικά επίπεδα δόσεων για την έκθεση των ατόμων αυτών καθορίζονται ως εξής :

Στην περίπτωση ατόμων του οικογενειακού η στενού φιλικού περιβάλλοντος ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπεία με ιώδιο-131 ισχύουν τα περιοριστικά επίπεδα δόσεων του παρακάτω πίνακα .

ΠΙΝΑΚΑΣ

Κατηγορία ατόμων Περιοριστικά Επίπεδα Δόσης

Ανήλικοι (συμπεριλαμβανομένων κυημάτων και εμβρύων) 1mSv

Eνήλικες μέχρις ηλικίας 60 ετών 3mSv

Ενήλικες ηλικίας μεγαλύτερη των 60 ετών 15mSv

Τα ως άνω περιοριστικά επίπεδα δόσεων θεωρούνται ότι αφορούν μία έως δύο περιπτώσεις της ως άνω έκθεσης για όλη τη ζωή των εκτιθέμενων ατόμων.

2. Στην περίπτωση ακτινοδιαγνωστικών και ακτινοθεραπευτικών πράξεων, η ηλικία των ατόμων του Άρθρου 1.1.4.1.στ. πρέπει να υπερβαίνει τα 18 έτη το δε περιοριστικό επίπεδο δόσης καθορίζεται στα 3mSv ανά εξέταση ή θεραπεία.

Το ετήσιο περιοριστικό επίπεδο δόσεως για άτομα του πληθυσμού (εκτός των αναφερομένων στο 1.1.4.4.στ. του παρόντος ) που εκτίθενται σε ακτινοβολία λόγω της παρουσίας ασθενών στους οποίους έχουν χορηγηθεί ραδιοϊσότοπα καθορίζεται στα 0,3 mSv.

1.1.4.6 Κατάρτιση των εργαζομένων στις ιατρικές εφαρμογές

α) Οι ιατροί και τα άτομα που συμμετέχουν στις πρακτικές πτυχές της ακτινολογικής διαδικασίας, πρέπει να διαθέτουν κατάλληλη θεωρητική και πρακτική κατάρτιση στις ακτινολογικές τεχνικές καθώς και κατάλληλη γνώση και κατάρτιση σε θέματα ακτινοπροστασίας. Η ΕΕΑΕ εισηγείται αρμοδίως για την εισαγωγή του μαθήματος της ακτινοπροστασίας στις ιατρικές και οδοντιατρικές σχολές σε προπτυχιακό επίπεδο. Η ΕΕΑΕ χορηγεί πιστοποιητικά επάρκειας γνώσεων και κατάρτισης των εργαζομένων σε θέματα ακτινοπροστασίας ή αναγνωρίζει τα αντίστοιχα διπλώματα ή πιστοποιητικά τα οποία χορηγούν οι φορείς με βάση τα εγκεκριμένα προγράμματα σπουδών.

β) Μόνον οι διαθέτοντες αναγνωρισμένη από την ΕΕΑΕ επάρκεια σε θέματα ακτινοπροστασίας μπορούν να συμμετέχουν στις πρακτικές πτυχές των ακτινολογικών διαδικασιών .

γ) Η ΕΕΑΕ σε συνεργασία με τους αρμόδιους για τις ακτινολογικές εφαρμογές επιστημονικούς, εκπαιδευτικούς και επαγγελματικούς φορείς μεριμνά για τη συνεχή εκπαίδευση, την κατάρτιση και την επιμόρφωση σε θέματα ακτινοπροστασίας. Στην ειδική περίπτωση της κλινικής χρήσης νέων τεχνικών, οι οποίες έχουν προηγουμένως τύχει της σχετικής έγκρισης, η ΕΕΑΕ σε συνεργασία με τους ανωτέρω φορείς μεριμνά ώστε να οργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα κατάρτισης σε θέματα και απαιτήσεις ακτινοπροστασίας σχετικά με τις τεχνικές αυτές.

1.2 ΟΡΙΑ ΔΟΣΕΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΤΙΘΕΜΕΝΩΝ

(α) Εργαζόμενοι κάτω των 18 ετών δεν πρέπει να απασχολούνται σε θέση εργασίας στην οποία θα καθίστανται επαγγελματικά εκτιθέμενοι σε ακτινοβολίες.

(β) Μητέρες που γαλουχούν δεν πρέπει να απασχολούνται σε εργασίες που συνεπάγονται σημαντικό κίνδυνο ραδιενεργού ρύπανσης.

1.2.1 Ολόσωμη έκθεση

(α) Το όριο της ενεργού δόσεως των επαγγελματικά εκτιθεμένων είναι 20 mSv κατά τη διάρκεια ενός έτους και 100 mSv κατά την περίοδο πέντε συνεχόμενων ετών.

(β) Είναι δυνατόν σε εξαιρετικές περιπτώσεις η ενεργός δόση κατά τη διάρκεια ενός μεμονομένου έτους να φθάσει τα 50 mSv, με την προϋπόθεση ότι τα πέντε προηγούμενα συνεχόμενα έτη, συμπεριλαμβανομένου και του τρέχοντος, η ενεργός δόση δεν έχει υπερβεί τα 100 mSv. Η περίοδος των 5 συνεχόμενων ετών αρχίζει να προσμετράται από το έτος 2000.

(γ) Μόλις δηλώνεται εγκυμοσύνη από την εργαζόμενη έγκυο γυναίκα, πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ώστε η έκθεση της γυναίκας στο επαγγελματικό περιβάλλον να είναι τόση ώστε η προς το έμβρυο ισοδύναμη δόση που αθροίζεται κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ της δήλωσης της εγκυμοσύνης και του τοκετού να είναι τόσο χαμηλή όσο είναι λογικά εφικτό και να μην υπερβαίνει σε οποιαδήποτε περίπτωση το 1mSv.

1.2.2 Χωρίς να παραβιάζεται το όριο που καθορίζεται στην παράγραφο 1.2.1 το όριο της ισοδύναμης δόσης για το φακό των οφθαλμών καθορίζεται σε 150 mSv ανά έτος.

Το όριο της ισοδύναμης δόσης για το δέρμα καθορίζεται σε 500 mSv κατά τη διάρκεια ενός έτους. Το όριο αυτό ισχύει για την κατά μέσο όρο δόση στην επιφάνεια 1cm2 του δέρματος, ανεξαρτήτως της έκτασης της επιφάνειας του δέρματος που εκτίθεται.

Το όριο ισοδύναμης δόσης για τις άκρες χείρες, τα αντιβράχια, το κάτω μέρος της κνήμης και τους άκρους πόδες, καθορίζεται σε 500 mSv κατά τη διάρκεια του έτους.

1.3 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΔΟΣΕΩΝ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟ

1.3.1 Μαθητευόμενοι και Σπουδαστές

(α) Για τους μαθητευόμενους και τους σπουδαστές ηλικίας 18 ετών και άνω οι οποίοι προορίζονται για ένα επάγγελμα που συνεπάγεται έκθεση σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες ή οι οποίοι λόγω των σπουδών τους είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν πηγές, τα όρια των δόσεων είναι ίδια με τα όρια δόσεων για τους επαγγελματικά εκτιθεμένους, τα οποία καθορίζονται στις παραγράφους 1.2.1 και 1.2.2 .

(β) Για τους μαθητευόμενους και σπουδαστές ηλικίας 16 έως 18 ετών οι οποίοι προορίζονται για ένα επάγγελμα που συνεπάγεται έκθεση σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες ή οι οποίοι λόγο των σπουδών τους είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν πηγές, το όριο της ενεργού δόσεως είναι 6 mSv κατά την διάρκεια ενός έτους.

(γ) Με την επιφύλαξη των ανωτέρω ορίων

i. Το όριο της ισοδύναμης δόσης για το φακό των οφθαλμών καθορίζεται σε 50 mSv ανά έτος.

ii. Το όριο της ισοδύναμης δόσης για το δέρμα καθορίζεται σε 150 mSv ανά έτος. Το όριο αυτό ισχύει για την κατά μέσο όρο δόση στην επιφάνεια 1 cm2 του δέρματος, ανεξαρτήτως της επιφάνειάς του που εκτίθεται.

iii. Tο όριο ισοδύναμης δόσης για τις άκρες χείρες, τα αντιβράχια, το κάτω μέρος της κνήμης και τους άκρους πόδες καθορίζεται σε 150 mSv ανά έτος.

(δ) Για τους μαθητευόμενους και σπουδαστές ηλικίας 16 ετών και άνω οι οποίοι δεν υπάγονται στις διατάξεις των παραγράφων (α) και (β) και για τους μαθητευόμενους και σπουδαστές κάτω των 16 ετών, τα όρια δόσεως είναι τα ίδια με τα όρια δόσεως για μεμονωμένα άτομα του κοινού που καθορίζονται στην παράγραφο 1.3.2.

1.3.2 Όρια Δόσεων για Μεμονωμένα Άτομα του Κοινού

Τα ακόλουθα όρια ισχύουν για μεμονωμένα άτομα του κοινού (στα όρια αυτά δεν περιλαμβάνονται οι δόσεις που οφείλονται σε ιατρικές εφαρμογές και στη φυσική ακτινοβολία).

(α) Ολόσωμη έκθεση: Το όριο της ενεργού δόσης καθορίζεται σε 1 mSv κατά τη διάρκεια ενός έτους.

(β) Μερική έκθεση: Για την περίπτωση μερικής έκθεσης του σώματος:

i. Το όριο για την ενεργό δόση που χρησιμοποιείται βασικά στην πράξη για την εκτίμηση των εσωτερικών εκθέσεων, που υπολογίζονται με τις μεθόδους που εκτίθενται στα παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ, καθορίζεται σε 1mSv ανά έτος.

ii. Επί πλέον το όριο της ισοδύναμης δόσης για το φακό των οφθαλμών καθορίζεται σε 15mSv ανά έτος, το όριο δόσης για το δέρμα καθορίζεται σε 50 mSv κατά τη διάρκεια ενός έτους. Το όριο αυτό ισχύει για την κατά μέσο όρο δόση στην επιφάνεια 1 cm2 του δέρματος ανεξαρτήτως της επιφάνειάς του που εκτίθεται.

1.3.3 Έκθεση του Πληθυσμού στο Σύνολό του

(α) Η συνεισφορά κάθε πρακτικής που περικλείει κίνδυνο από ακτινοβολίες στην έκθεση του πληθυσμού στο σύνολό του καθώς και στις ομάδες αναφοράς του πληθυσμού διατηρείται στην ελάχιστη δυνατή τιμή, λαμβανομένων υπόψη των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών.

(β) Η συνολική δόση του πληθυσμού από τεχνητές πηγές και τα επιμέρους αίτιά της βρίσκονται υπό περιοδική εκτίμηση.

Αρμόδια αρχή είναι το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας σε συνεργασία με την ΕΕΑΕ.

1.5 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΤΙΘΕΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ, ΜΑΘΗΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ, ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Οι ακόλουθες αρχές πρέπει να τηρούνται κατά την εργασία, για την προστασία των επαγγελματικά εκτιθεμένων εργαζομένων.

(α) προκαταρκτική αξιολόγηση για τον προσδιορισμό της φύσης και του μεγέθους του κινδύνου ακτινοβολίας για τους εκτιθέμενους εργαζόμενους, και εφαρμογή της βελτιστοποίησης της ακτινοπροστασίας σε όλες τις συνθήκες εργασίας,

(β) ταξινόμηση των χώρων εργασίας σε διάφορες ζώνες, με βάση, κατά περίπτωση, τον υπολογισμό των προβλεπόμενων ετήσιων δόσεων καθώς και της πιθανότητας και κλίμακας των δυνητικών εκθέσεων,

(γ) ταξινόμηση των εργαζομένων σε διάφορες κατηγορίες,

(δ) εφαρμογή κατάλληλων μέτρων ελέγχου και παρακολούθησης για τις διάφορες ζώνες και συνθήκες εργασίας, συμπεριλαμβανομένης, όπου αυτό απαιτείται, της ατομικής παρακολούθησης,

(ε) ιατρική παρακολούθηση.

Τα παραπάνω α, β, γ, δ και ε, εκτιμώνται και προτείνονται από τον υπεύθυνο ακτινοπροστασίας για κάθε πρακτική και διαβιβάζονται από τον αδειούχο στην ΕΕΑΕ, για τελική έγκριση. Οι ίδιες αρχές προστασίας θα ισχύουν επίσης για τους μαθητευόμενους και σπουδαστές που αναφέρονται στην παράγραφο 1.3.1 .

1.5.1 Ταξινόμηση και οριοθέτηση των ζωνών

1. Μέτρα στους χώρους εργασίας: Για τους σκοπούς της ακτινοπροστασίας, λαμβάνονται μέτρα για όλους τους χώρους εργασίας όπου υπάρχει περίπτωση έκθεσης σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες που υπερβαίνει το 1 mSv ανά έτος ή ισοδύναμη δόση ενός δεκάτου των ορίων δόσης για τους φακούς των οφθαλμών, το δέρμα και τα άκρα όπως ορίζονται στις παραγράφους 1.2.1 και 1.2.2 . Τα μέτρα αυτά πρέπει να αντιστοιχούν στη φύση των εγκαταστάσεων και των πηγών και στο μέγεθος και τη φύση των κινδύνων. Η έκταση της πρόληψης και επίβλεψης καθώς και η φύση και η ποιότητά τους, πρέπει να αντιστοιχούν στους κινδύνους που συνδέονται με τις εργασίες οι οποίες συνεπάγονται έκθεση σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Η Ε.Ε.Α.Ε. εγκρίνει τα μέτρα αυτά μετά από πρόταση του υπεύθυνου ακτινοπροστασίας που υποβάλλεται ιεραρχικά, κατά την έκδοση ή και ανανέωση της άδειας ή μετά από οποιαδήποτε σημαντική μεταβολή στην εγκατάσταση ή και στις συνθήκες λειτουργίας των χώρων εργασίας.

2. Διάκριση μεταξύ ελεγχόμενων και επιβλεπόμενων ζωνών:

α. Ελεγχόμενη ζώνη: κάθε περιοχή μέσα στην οποία ενδέχεται να γίνει υπέρβαση των 6 mSv ετησίως.

β. Επιβλεπόμενη ζώνη: θεωρείται κάθε περιοχή στην οποία ενδέχεται να γίνει υπέρβαση του 1 mSv ανά έτος και η οποία δεν θεωρείται ελεγχόμενη ζώνη.

3. Η Ε.Ε.Α.Ε. θεσπίζει τις κατευθυντήριες οδηγίες, οι οποίες είναι κατάλληλες για τις συγκεκριμένες συνθήκες, για την ταξινόμηση των ελεγχόμενων και των επιβλεπόμενων ζωνών.

4. Η επιχείρηση πρέπει να ελέγχει τις συνθήκες εργασίας στις ελεγχόμενες και επιβλεπόμενες ζώνες.

1.6 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

1.6.1. Παρακολούθηση των χώρων εργασίας.

Το είδος και η συχνότητα της εκτίμησης της έκθεσης του χώρου της εργασίας καθορίζεται από τον υπεύθυνο ακτινοπροστασίας, μετά από σύμφωνη γνώμη της ΕΕΑΕ, κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται σε κάθε περίπτωση η τήρηση των διατάξεων του παρόντος. Η εκτίμηση της έκθεσης καταχωρείται σε ειδικό βιβλίο, που θεωρείται από τον αδειούχο και υπόκειται στον έλεγχο της ΕΕΑΕ.

1.6.2 Συλλογική Επίβλεψη

(α) Λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων των ακτινοβολιών πρέπει, με ευθύνη του υπεύθυνου ακτινοπροστασίας, να γίνεται μέτρηση:

i. των εξωτερικών ρυθμών δόσης και της ροής σωματιδίων, με ένδειξη της φύσης και της ποιότητας των σχετικών ακτινοβολιών,

ii. της συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρα και της επιφανειακής πυκνότητας των ραδιενεργών ουσιών που ρυπαίνουν, με ένδειξη για τη φύση τους και για τη φυσική και χημική κατάστασή τους και σύστασή τους.

(β) Όπου είναι ενδεδειγμένο, τα αποτελέσματα αυτών των μετρήσεων χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των ατομικών δόσεων, όπως προβλέπεται στην παράγραφο 1.6.2.

1.7 ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΚΤΙΘΕΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Η Ιατρική παρακολούθηση των εκτιθέμενων εργαζομένων στηρίζεται στις αρχές που διέπουν την ιατρική της εργασίας και στις ειδικές αρχές που προκύπτουν από τις απαιτήσεις της ακτινοπροστασίας και περιλαμβάνει εξετάσεις πριν από την πρόσληψή του και περιοδικές εξετάσεις υγείας, των οποίων η φύση και η συχνότητα καθορίζονται από την κατάσταση της υγείας του εργαζόμενου, τις συνθήκες εργασίας του και τα περιστατικά που είναι δυνατό να έχουν σχέση με αυτές.

Αποκλείεται η απασχόληση οποιουδήποτε εργαζόμενου σε θέση στην οποία είναι πιθανόν να εκτεθεί σε ακτινοβολία λόγω της εργασίας του, εφόσον τα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων δεν το επιτρέπουν, σύμφωνα με γνωμοδότηση του αρμόδιου εξουσιοδοτημένου ιατρού ή των υγειονομικών υπηρεσιών εργασίας.

1.8 ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

1.8.1 Μέτρα προστασίας

1.8.1.1 Η αρμόδια αρχή για την ακτινοπροστασία του πληθυσμού της χώρας είναι η ΕΕΑΕ, η οποία προβαίνει σε κατάλληλες μετρήσεις και ελέγχους, αξιολογεί τα αποτελέσματά τους και προτείνει και αξιολογεί τα ενδεικνυόμενα κατά περίσταση μέτρα προστασίας.

1.8.1.2 Οι κατά τα ανωτέρω εξετάσεις και έλεγχοι που αποσκοπούν σε κάθε περίπτωση στη διαπίστωση της επικινδυνότητας της έκθεσης, διενεργούνται σύμφωνα με τις διατάξεις των Ν.Δ. 181/1974 και 854/1971 του Α.Ν. 451/1968